शिबदियाल यादव सिरहा । सिरहामा पर्ने पूर्व–पश्चिम राजमार्गको बन्दीपुरदेखि कन्चनपुर खण्डको स्तरोन्नति योजनाका लागि आर्थिक वर्ष २०७८/७९ मा ८० हजार घनमिटर बालुवा गिट्टी कमला नदीबाट निकाल्ने अनुमति कर्जन्हा नगरपालिकाले दिएको थियो। त्यही निहुँमा त्यहाँ झण्डै डेढ लाख घनमिटर बालुवागिट्टी उत्खनन भयो। चाइना रेल्वे ग्रुप–२ निर्माण कम्पनीसँग मिलेर क्रसर उद्योग सञ्चालक तथा बालुवागिट्टी कारोबारी बेचन शर्माले भारी उपकरण लगाएर कमलाबाट गिट्टीबालुवा झिकेको स्थानीयको आरोप छ। यति हुदा सम्म पनि मेयर भोला पोख्रेलले देखेर पनि नदेखेको जस्तो कानमा तेल हालेर सुतेका छन । मेयर पोख्रेल क्रशर उद्योग सन्चालक शर्मा सङ्गको सेटिङ्गमा मोटो रकम खाएर मिलोमितोमा उत्खन्न गर्न लगाएको अभियानिहरुको आरोप छ ।
कमलाको बगरनजिक बालुवागिट्टीको पहाडजस्तै थुप्रो छ। त्यही भण्डारणबाट ओसारेर बालुवागिट्टी क्रसर तथा प्रसोधन केन्द्रहरूसम्म पुर्याउन थालियो। चालु आर्थिक वर्षको ४० दिन बाँकी रहँदा भएको अनुगमनमा त्यहाँ १ लाख २६ हजार घनमिटर गिट्टीबालुवाको थुप्रो अझै भण्डारण भएको पाइयो। अघिल्लो आन्दोलनताका स्थानीयले उठाउन रोकेको ६२ हजार घनमिटर बालुवागिट्टीको थुप्रो त्यहाँ अहिले पनि छ। त्यही थुप्रोमाथि जेठ ६ गते स्थानीयले रातो झण्डा गाडेर उठाउन नदिने घोषणा गरेका हुन्।
त्यहाँ हुँदै आएको अवैध र अनियन्त्रित उत्खननलाई तुरुन्त नियन्त्रण गर्न माग राखी चुरे संरक्षण तथा पर्यटन प्रवद्र्धन फाउन्डेसन नेपाल नामको संस्थाले जेठ ८ गते जिल्ला प्रशासन कार्यालय सिरहामा ज्ञापनपत्र बुझाएको थियो। मापदण्ड विपरीत भएको उत्खननले वातावरणमा नराम्रो प्रभाव पारेकाले त्यसलाई रोक्न आग्रह गर्दै विष्णुकुमार साहसहितको टोलीले प्रमुख जिल्ला अधिकारी भोजराज खतिवडालाई ज्ञापनपत्र बुझाएको हो।
दैनिक जनजीवनमै असर देखिएकाले यसपटक फैलिएको आन्दोलन साँच्चै निर्णयक हुने कमला नदी आसपासका स्थानीय वासिन्दाको विश्वास छ।
ढुंगा, गिट्टी, बालुवा उत्खनन बिक्री तथा व्यवस्थापन मापदण्ड, २०७७’ ले पाँच फिटभन्दा गहिरोमा र भारी मेशिनहरू लगाएर उत्खनन गर्न रोकेको छ। तर कमलामा भने एक्साभेटर र डोजर लगाएर हाकाहाकी उत्खनन गर्ने गरिएको स्थानीयले देखेका छन्। अघिल्लो वर्षको जेठमा भएको यस्तै आन्दोलनले नौ महिनासम्म उत्खनन रोकिए पनि यसपटक फागुनदेखि नदी दोहन गर्नेहरू डोजर लिएर नदीमा पसेको देखेपछि उनीहरू अझ व्यवस्थित योजना र फराकिलो एकताका साथ आन्दोलित भएका हुन्।
उत्खनन कारोबारमा मसल, पैसा र पहुँच भएकाहरूको बर्चश्व छ। यसैको भरमा उत्खननविरुद्धको आवाज दबाइन्छ। उत्खननविरुद्ध बोल्दा धम्की र त्रासका घटनालाई बिर्साउने बिभत्स हत्यासम्मको अपराध पनि भएका छन्।
