ऐजेन्सी ।
सिड्नी अष्ट्रेलियाबाट अलि टाढा रहेको सामोआ, संसारको स्यानो देश मध्य एक हो , चीनलाई झट्का दिएको छ । सामोआका प्रधानमन्त्रीले पुष्टि गरे कि उनले चिनियाँ पैसामा बन्दरगाह परियोजना बन्द गर्ने निर्णय गरेका छन्। समोआ हुँदै प्रशान्त महासागरमा एक प्रमुख व्यापारिक मार्गमा चीनको सपना कब्जा गर्नु थियोे । उनी यो बन्दरगाहको सहयोगमा प्रशान्त महासागरमा अमेरिकी प्रभुत्वलाई चुनौती दिन कोसिस गर्दै थिए। समोआको पश्चिममा अमेरिकी समोआ को टापु हो । जहाँ अमेरिकी नौसेना युद्धपोतहरु सधैं तैनाथ रहन्छ ।

सामोआ संसारको दुई महाशक्तिहरु, अमेरिका र चीन को बीच एक देश बनेको छ। यदि सामोआमा चीनको प्रभाव बढदै गयो भने अमेरिकी सामोआको कारण बढ्छ, तब यो वाशिंगटनको लागी एक सीधा खतरा हुनेछ । यस्तो स्थितिमा, सामोआको नयाँ प्रधानमन्त्री फाइमि नाओमीको संकेत छ कि उनी मात्र आफ्नो देशको लागी एक स्पष्ट लाभ हुने गरि मात्र लगानी गर्न अनुमति दिनेछन्। यो पनि भनिएको छ कि सामोआमा चीनको लगानी पूर्ण रूपबाट रोकिएको छैन।
चीनले अमेरिकी उदासीनताको कारण मौका पाएको हो ।
समोआमा चलिरहेको राजनीतिक संकट बीचमा, पीएम मताफाले भने कि प्रशान्त महासागरको यस क्षेत्रबाट अमेरिकाको दूरीका कारण चीनको चासो बढेको छ। उनले भने कि चीनले प्रशान्तमा एक नयाँ चासो देखाईरहेको छ, जो एक राम्रो कुरा हुन सक्छ, तर यो जरूरी छैन। समोआ पर्यटन, माछा, नरिवल उत्पादन निर्यातमा निर्भर छ। यहाँ मानिसहरु सामोआको लागी पैसाको एक ठूलो रकम संसारभरिका देशहरुमा काम गरेर पठाउँछन्।

दोस्रो विश्व युद्ध पछि सामोआको महत्व बढ्यो
दोस्रो विश्व युद्धको समयमा, सामोआको रणनीतिक प्रभाव दुनियाको सबै प्रमुख देशहरुलाई चकित बनायो। यही कारण हो कि जब पनि चीनले यस देशमा हस्तक्षेप गर्ने कोसिस गरेको छ, तब अमेरिका र उसका सहयोगीहरुले विरोध गरेका छन्। यस देशमा बन्दरगाह र हवाई पट्टीहरुको रूपमा महत्वपूर्ण पूर्वाधारमा कुनै पनि विदेशी देशको हिस्सा विशेष गरी संवेदनशील मानिन्छ।

चीन किन सामोआमा हस्तक्षेप गर्न चाहन्छ ?
समोआ को क्षेत्र २४४२ किमी वर्ग छ, जबकि हङकङको क्षेत्र २५५४ किमी वर्ग छ। प्रशान्त महासागरमा महत्वपूर्ण रणनीतिक स्थितिको कारण, चीनले आफ्नो प्रभाव बनाउन दिनरात काम गरीरहेको छ । अस्ट्रेलियासँग पनि चीनको विवाद छ। यस्तो स्थितिमा, यदि सामोआ लाई श्रीलंका र पाकिस्तान जस्तै चीनले आफ्नो कर्जा ऋण दिएर आफ्नो कब्जा गर्ने प्रयास गरि रहेको छ । चिनको ठूलो कूटनीतिक सफलताको रूपमा मानिनेछ।

समोआको कुल ऋणमा चीनको हिस्सा ४० प्रतिशत छ ।
समोआले विश्वभरबाट लिएको जम्मा ऋणको ४० प्रतिशत हिस्सा चीनको छ । चीनले समोआलाई विगतमा, धेरै विशेषज्ञहरु चिनियाँ ऋण समोआ को लागी दिइएको बारे चिन्ता व्यक्त गरेका छन्। माताफाले २३ जुलाई मा सामोआको पहिलो महिला प्रधानमन्त्रीको रूपमा मान्यता प्राप्त भएको थियो।

कुनै पनि देशले चीनलाई ऋण तिर्नु हुँदैन जबसम्म सारा विश्वलाई कोरोना फैलाउने अपराधको अनुसन्धान गर्न अनुमति नदिए सम्म । यदि कोरोना संक्रमण फैलाउने चीन दोषी छ भने, अन्य देशलाई कोरोनाको क्षतिपूर्ति दिनु पर्छ तेस पछि मात्र चीनले आफ्नो ऋण उठाउन पाउनु पर्छ । एजेन्सीहरुको सहयोग बाट प्राप्त